Hổ phách và copal là gì?

Hổ phách (Amber) là nhựa cây hóa thạch từ hàng chục triệu năm trước, trải qua quá trình địa chất lâu dài nên trở thành một loại đá hữu cơ quý hiếm. Hổ phách Baltic nổi tiếng nhất thế giới, có tuổi đời khoảng 30–50 triệu năm.

Copal là nhựa cây bán hóa thạch (semi-fossil resin), chỉ vài trăm đến vài nghìn năm tuổi. Copal còn được gọi là “hổ phách non” vì chưa đủ tuổi để trở thành amber thật. Trên thị trường, copal thường được bán dưới tên hổ phách, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng.

Tại sao cần phân biệt hổ phách và copal?

Giá trị khác biệt lớn: hổ phách Baltic tự nhiên có giá trị cao, được dùng trong trang sức và phong thủy, trong khi copal rẻ hơn nhiều lần.
Độ bền: hổ phách thật bền, ít bị đổi màu; copal dễ nứt, mờ, hư hỏng theo thời gian.
Phong thủy: năng lượng và tuổi đời của amber mang giá trị tinh thần sâu sắc hơn so với copal non trẻ.

Các cách phân biệt hổ phách và copal

1. Quan sát bằng mắt thường và kính lúp

Amber thật: bọt khí thường méo mó, không đều, các bao thể côn trùng, lá cây trông khô cứng, viền oxy hóa.
Copal: bọt khí tròn đều như hạt bi, bao thể trông “tươi mới”, ít dấu hiệu cổ hóa.

2. Độ cứng

Amber: 2–2,5 Mohs, khó xước bằng móng tay.
Copal: 1,5–2 Mohs, dễ trầy xước chỉ với lực nhẹ.

3. Kiểm tra bằng tia UV (đèn cực tím)

Amber: phát quang mạnh màu xanh lục hoặc xanh lam.
Copal: phát quang yếu, thường trắng xanh nhạt.

4. Thử dung môi (axeton hoặc cồn) – phương pháp rõ nhất

Nhỏ một giọt axeton/cồn lên bề mặt:
- Amber: không tan, không dính.
- Copal: bị mờ, mềm hoặc dính, đôi khi nhựa vàng dính vào tăm bông.
- Nhựa nhân tạo: phản ứng mạnh, tan nhanh, mùi hóa chất.

* Đây là phương pháp đơn giản và đáng tin cậy nhất để phân biệt copal và amber.

5. Float test (thử nổi bằng nước muối) – chỉ tham khảo

Amber thật: khối lượng riêng khoảng 1,05–1,10 g/cm³ → thường nổi ổn định trong dung dịch muối bão hòa (200g muối / 1 lít nước).
Copal: nhẹ hơn một chút (1,03–1,08 g/cm³) → cũng có thể nổi hoặc lơ lửng.
Kết quả còn bị ảnh hưởng bởi:
- Nồng độ muối pha chưa đủ bão hòa.
- Mảnh copal hoặc amber có lỗ rỗng → nổi tốt hơn.
- Một số loại nhựa tổng hợp có tỷ trọng tương tự → cũng nổi giống amber.

* Nghĩa là, float test chỉ mang tính tham khảo, không thể dùng làm bằng chứng phân biệt chắc chắn.

6. Thử bằng nhiệt (kim nóng) – hạn chế dùng

Amber: mùi nhựa thông ngọt, cháy chậm.
Copal: mùi nhựa tươi, hắc và dính.
Nhựa giả: mùi khét nhựa tổng hợp.
⚠️ Có thể làm hỏng bề mặt nên chỉ áp dụng khi cần thiết.

Tổng hợp so sánh nhanh

Tiêu chí	Hổ phách (Amber)	Copal (Hổ phách non)
Tuổi đời	30–50 triệu năm	Vài trăm – vài nghìn năm
Độ cứng (Mohs)	2 – 2,5	1,5 – 2
Dung môi (axeton)	Không tan, không dính	Tan/mờ, dính nhẹ
Bọt khí/bao thể	Méo mó, cổ, oxy hóa	Tròn đều, nhìn “tươi”
UV huỳnh quang	Xanh lục / xanh lam	Trắng xanh yếu
Float test (muối)	Nổi ổn định	Có thể nổi/lơ lửng/chìm
Độ bền, màu sắc	Ổn định, lâu bền	Dễ nứt, đổi màu nhanh
Giá trị	Cao, trang sức phong thủy	Thấp, chủ yếu mỹ nghệ

Kết luận

Hổ phách (amber) và copal (hổ phách non) nhìn khá giống nhau, nhưng khác biệt lớn nhất nằm ở tuổi đời, độ bền và giá trị. Cách phân biệt đơn giản và rõ ràng nhất là dùng axeton/cồn: hổ phách thật không tan, còn copal thì tan hoặc dính.